როგორია აპენდიციტის სიმპტომები? აპენდიციტის ძირითადი სიმპტომები - ტკივილი მუცელში. თვითონ ტკივილი აღინიშნება მთელს მუცელში, განსაკუთრებით მის ზედა ნაწილში, ავადმყოფს არ შეუძლია მიუთითოს თუ სად ტკივა. სამედიცინო ენაზე ასეთ ტკივილს ეძახიან ”არამკვეთრ ლოკალურ ტკივილს”, ის არ კონცენტრირდება ერთ ნაწილში.
(არამკვეთრი ლოკალიზაციის ტკივილი ჩვეული მოვლენაა, როდესაც საქმე ეხება წვრილ და მსხვილ ნაწლავს, მათ შორის ჭიაყელა ნაწლავს). ტკივილის ზუსტი ადგილის ჩვენება იმდენად ძნელია, რომ, როდესაც ავადმყოფს სთხოვენ მიუთითოს მტკივნეულ ადგილზე, მატი უმრავლესობა ტკივილის ლოკალიზაციის ადგილს არნიშნავს თითის წრიული მოძრაობით მუცლის შუა ნაწილზე. შემდეგ, როდესაც ჭიაყელა დანამატის ანთება მატულობს, ის ვრცელდება დანამატის კედელში მის გარეთა შრემდე, კი მუცლის ღრუს გარსამდე, თხელ ფირფიტამდე, რომელსაც ეძახიან პერიტონეუმს,. როდესაც ხდება პერიტონეუმის ანთება, ტკივილის ხასიათი იცვლება და შასაძლოა მისი ზუსტი ლოკალიზაციის მითითება. თუ მოხდება ჭიაყელა დანამატის გასკდომა, ინფექცია გავრცელდება მუცლის ღრუში, ტკივილი კვლავ ხდება გავრცელებული, რადგან ვითარდება მუცლის ღრუს ამომფენი პერიტონეუმის ანთება.
აპენდიციტის დროს ასევე შესაძლოა იყოს გულის რევა და პირღებინება, რაც შესაძლოა თავიდან განპირობებული იყოს სეფუქტოსიული პრობლემებით, შემდეგ ნაწლავის გაუვალობით. ამას გარდა აპენდიციტის ჩვეული სიმპტომია სხეულის ტემპერატურის მომატება, როგორც ორგანიზმის რეაქცია ანთების საპასუხოდ. მეორე მხრივ, ტემპერატურის მომატების არ არსებობა არ გამორიცხავს აპენდიციტს, რადგანაც ეს დაავადება შესაძლოა მიმდინარეობდეს მაღალი ტემპერატურის გარეშეც.
როგორ ხდება აპენდიციტის დიაგნოსტიკა?
დიაგნოსტიკა იწყება გულსისხლძარღვთა გამოკვლევითა და გასინჯვით. ავადმყოფებს ძირითადად აღენიშნებათ მაღალი ტემპერატურა და ჩვეულებრივ აქვთ მტკივნეულობა ( მოსათმენიდან ძალიან მტკივნეულამდე) მარჯვნივ მუცლის ქვედა ნახევარში, როდესაც ექიმი აქ ხელს უჭერს. ეს ნიშნავს, რომ, როდესაც ექიმი მუცელზე ხელს უჭერს და შემდეგ უცბად ხელს აცილებს მას, ტკივილი უცბად, მაგრამ ხანმოკლედ ძლიერდება.
სისხლის თეთრი ბურთულების დათვლა
ინფექციის არსებობისას, სისხლის თეთრი უჯრედების რაოდენობა სისხლის ანალიზში იმატებს. აპენდიციტის ადრეულ სტადიაზე, სანამ ინფექცია განვითარდება, ეს რაოდენობა შეიძლება იყოს ნორმალური, მაგრამ ხშირად საკმაოდ ადრეულ პერიონში აღინიშნება სისხლის თეთრი უჯრედების რაოდენობის ზომიერი მომატება. თითქმის ნებისმიერმა ინფექციამ შეიძლება გამოიწვიოს თეთრი უჯრედების რაოდენობის მომტება. ამიტომ მხოლოდ უჯრედების რაოდენობის მომატება არ შეიძლება ჩავთვალოთ აპენდიციტის პირდაპირ დადასტურებად. მუცლისა და ღრუს სხვა ორგანოები. თუ გამოვლინდა აპენდიციტი, შესაძლოა მაშინვე მისი აღმოფხვრა. არ არსებობს არცერთი გამოკვლევა, ლაპარასკოპიის გარდა, რომლის საშუალებითაც შესძლო იქნება აპენდიციტის ზუსტი დიაგნოსტიკა. ამიტომაც აპენდიციტზე ეჭვის დროს მოქმედების ტექნიკა შესძლოა იყოს შემდეგი: დაკვირვების, გამოკვლევების პერიოდი, ან ქირურიული ოპერაცია.
რატომაა ზოგჯერ რთული აპენდიციტის ამოცნობა?
ზოგჯერ რთულია აპენდიციტის დიაგნოზის დასმა. ჭიაყელა დანამატის მდებარეობა მუცლის ღრუში შეიძლება იყოს სხვადასხვა. ხშირად ჭიაყელა დანამატი განლაგებულია მუცლის მარჯვენა ქვედა მიდამოში, მაგრამ, ჭიაყელა დანამატი ისევე, როგორც ნაწლავის სხვა ნაწილებს გააჩნია ჯირკვალი. ჯირკვალი ესაა ფურცელი, რომელიც ჭიაყელა დანამატს ამაგრებს მუცლის ღრუს სხავადასხვა სტრუქტურებზე. თუ ჯირკვალი გრძელია დანამატი შეიძლება გადანაცვლდეს. გრძელი ჭიაყელა დანამატი და გრძლი ჯირკვალის შერწყმა საშუალებას აძლევს ჭიაყელა დანამატს ჩაეშვას მენჯის ღრუში (და მოთავსდეს ქალის მენჯის ორგანოებს შორის). ჭიაყელა დანამატი შესძლოა განლაგდეს მსხვილი ნაწლავის უკან (მსხვილი ნაწლავის უკანა ჭიაყელ დანამატი). ორივე შემთხვევაში ჭიაყელა დანამატის ანთების დროს სიმპტომები შესაძლოა ძალიან წააგავდეს სხვა ორგანოთა ანთების სიმპტომებს.მაგ. ქალებში მენჯის ღრუს ორგნოთა ანთების დროს.
აპენდიციტის დიაგნოზის დასმა გაძნელებულია, თუ ანთებითი პროცესი იძლევა ისეთივე სიმპტომებს, როგორსაც აპენდიციტის დროს. ამიტომაც ავადმყოფს აკვირდებიან გარკვეული დროის განმავლობაში. იმისათვის რომ გაირკვეს გაუნჯობესდა თუ არა მდგომარეობა დამოუკიდებლად, თუ გაჩნდება ნიშნები რომლები უფრო დამახასიათებელია აპენდიციტის ან სხვა დაავადების დროს.
რომელი დაავადებები იძლევიან აპენდიციტისთვის დამახასიათებელ სიმპტომებს?
აპენდიციტზე მკურნალობის დროს ქირურგმა არ უნდა დაივიწყოს სხვა დაავადებები, რომლებსაც გააჩნიათ აპენდიციტის მსგავსი სიმპტომები. ამ დაავადებათა შორისაა: მეკელი დოველატიკული - ეს არის მცირე ზომის გამობერილობა ნაწლავის კედელზე, რომელიც ჩვეულებრივ განლაგდება მუცლის მარჯვენა ქვედა ნაწილში ჭიაყელა დანამატთან. შეიძლება მოხდეს დივერტიკალური ანთება ან პერაფორაციაც კი (გასკდომა). ორივე შემთხვევის გამოვლენის შემთხვევაში ხდება მათი ქირურგიული გზით მოშორება.
მენჯის ორგანოთა ანთებითი დაავადებები - მარჯვენა ფალიპის მილი და საკვერცხე მდებარეობს ჭიაყელა დანამატთან. ქალები რომლებიც მისდევენ აქტიურ სქესობრივ ცხოვრებას, შესაძლოა დასნეულდნენ ინფექციური დაავადებებით, რომლებიც აზიანებენ საშვილოსნოს მილებს და საკვერცხეებს.
მუცლის მაჯვენა ზემო მიდამოს ანთებითი დაავადებები - მუცლის მარჯვენა მიდამოდან სითხე შესაძლოა ჩაიღვაროს მუცლის ღრუს ქვემო ნაწილში, სადაც რომ დავრწმუნდეთ ამ მიდამოს სხვა დაავადებათა არ არსებობაში, ჭიაყელა დანამატს ამოვკვეთავთ. თუ კი არის აბსცესი, ის უნდა დადრენირდეს დერენაჟის საშუალებით (რეზინის მილები), რომელიც მოდიან აბსცესიდან და გამოიტანება გარეთ კანზე დამატებით განაკვეთიდან. ბოლოს ჭრილობა ამოიკვეთება. ჭიაყელა დანამატის ამოკვეთის ახალი ხერხი გულისხმობს ლაპარასკოპიის გამოყენებას. ლაპარასკოპი - ესაა წვრილი ოპტიკური სისტემა, დაგავშირებულ ვიდეოკამერასთან, რომელიც ქირურგს აძლევს საშუალებას, მუცლის ღრუში ნახვრეტებიდან (დიდი განაკვეთის მაგიბრად). თუ გამოავლენენ აპენდიციტს, ჭიაყელა დანამატს ამოკვეთენ სპეციალური ინსტრუმენტების გამოყენებით, რომლებიც შეყავთ მუცლის ღრუში, როგორც ლაპარასკოპი, მცირე ზომის ნახვრეტებიდან. ლაპარასკოპიის გამოყენებით უპირატესობა: პორტოპერციული ტკივილის შემცირება (რამდენადაც ტკივილი ვითარდება ჭრილობის არსებობის გამო) და გაცილებით უფრო სწრაფი გამოჯანმრთელება, ასევე ბრწყინველე კოსმეტიკური ეფექტი. ლაპარასკოპიის კიდევ ერთი უპირატესობაა ის, რომ ქირურგს აძლევს საშუალებას, ჩაიხედოს მუცლის ღრუში და დასვას ზუსტი დაიგნოზი მაშინაც, როდესაც ”ეპენდიციტი” დგას ეჭქვეშ. მაგალითად, ლაპარასკოპს წარმატებით იყენებენ ქალებში საკვერცხის კისტის გახეთქვის დიაგნოსტიკისა და მკურნალობისათვის. (მისი სიმპტომები შესაძლოა აპენდიციტის მსგავსი იყოს). თუ ჭიაყელა დანამატი არ არის გახვრეტილი (პერფორისებული ) პაციენტს გაცერენ საავადმყოფოდან მეორე დღეს. ავადმყოფები, პერფორისებული ჭიაყელა დანამატით, თავს უარესად გრძნობენ, ვიდრე პაციენტები პერფორაციის გარეშე, ისინი იმყოფებიან საავადმყოფოში უფრო დიდხანს ( 4 – 7) , განსაკუთრებით თუ განვითარდა პერიტონიტი. საავადმყოფოში ახორციელებენ ანტიბიოტიკების ინტრავენურ შეყვანას იმისათვის რომ ვებრძოლოთ ინფექციას და დავეხმაროთ აბსცესის ალაგებას. ზოგჯერ ქირურგმა შესაძლოა ნახოს შეუცვლელი ჭიაყელა დანამატი და ვერ მიაგნოს ავადმყოფის ჩივილების მიზეზს. ამ შემთხვევაში ქირურგმა შესაძლოა ამოკვეთოს ჭიაყელა დანამატი. ამოკვეთის მიზეზი ასეთია: უნჯობესია ამოკვეთით შეუცვლელი ჭიაყელა დანამატი, ვიდრე გამოგვრჩეს და არ ვუმკურნალოთ შესაძლო აპენდიციტის საწყისს.
როგორია აპენდიციტის გართულებები?
აპენდიციტის ყველაზე ხშირი გართულეაა ოპერაციული ჭრილობის ინფექცია. ასეთი გართულებები შესაძლოა იყოს, როგორც მძიმე ისევე მსუბუქი, სიწითლიდან და მტკივნეულობიდან, რასაც მკურნალობენ ანტიბიოტიკებით, მძიმე დაზიანებამდერასაც მკურნალობენ როგორც ანტიბიოტიკებით, ისე ქირურგიულადაც.
ზოგჯერ ანთება და ინფექცია აპენდიციტის დროს ისეთი ძლიერია, რომ ქირურგი არ კერავს განაკვეთს ბოლომდე, რადგანაც ქირურგიის მიერ გაკეთებული განაკვეთი უკვე დაბინძურებულია.განაკვეთს გაკერავენ მხოლოდ რამოდენიმე დღის შემდეგ, როცა ინფექცია დაითრგუნება ანტიბიოტიკებით და უკვე არ იარსებებს ჭრილობაში მისი განვითარების საშიშროება. შარდის მიკროსკოპია
• შარდის მიკროსკოპია ეს არის შარდის გამოკვლევა მიკროსკოპის ქვეშ, რაც საშუალებას გვაძლევს შარდში ავღნიშნოთ სისხლის წითელი უჯრედები, სისხლის თეთრი უჯრედები და ბაქტერიები. შარდის ანალიზი ჩვეულბრივ შეცვლილია, როდესაც შარდის ბუშტში ან თირკმელში არის ანთება ან ქვები, რაც ზოგჯერ შეიძლება აგვერიოს აპენდიციტში. ამიტომაც ცვლილებები შარდში მიუთითებს თირკმლისა და შარდის ბუშტის პათოლოგიურ პროცესზე, მაშინ, როცა აპენდიციტს ახასიათებს შარდის მიკროსკოპიის ნორმალური შედეგები.
მუცლის ღრუს რენტგენოლოგიური გამოკვლევა
მუცლის ღრუს გამოკვლევამ შეიძლება გამოავლინოს კოპროლითი ( განავლის გამკვრივებული და კალციფიცირებული ნაჭერი მუცლის ოდენობის, რომელიც ახშობს ჭიაყელა დანამატის სანათურს), რომელიც შესაძლოა იყოს აპენდიციტის მიზეზი. ეს უმეტესწილად დამახსიათბელია ბავშვებისათვის.
ულტრაბგერითი გამოკვლება (ექოსკოპია)
ულტრაბგეითი გამოკვლევა უმტკივნეულო პროცედურაა, რომლის დროსაც გამოიყენება ბგერითი ტალღები იმისათვის, რომ დავინახოთ შინაგანი ორგანოები. მისი საშუალებით შესაძლოა გამოვლინდეს გადიდებული ჭიაყელს დანამატი, ან აბსცესი. თუმცა აპენდიციტის დროს ჭიაყელა დანამატი ჩანს ავადმყოფთა მხოლოდ 50%-ში.
ამიტომაც ჭიაყელა დანამატის დაუნახაობა ულტრაბგერით გამოკვლევაზე არ გამორიცხავს აპენდიციტს. ულტრაბგერითი გამოკვლევა ასევე გვეხმარება გამოვრიცხოთ პათოლოგიური ცვლილებების არსებობა საკვერცხეებში და საშვილოსნოში, რომლებიც შესაძლოა იწვევდნენ აპენდიციტის სიმულაციას.
კომპიუტერული ტომოგრაფია
ორსულებში ჭიაყელა დანამატის მიდამოს კომპიუტერულ ტომოგრაფიას ატარებენ აპენდიციტის და პერეაპენდიკულარული აბსცესის დიაგნოსტიკის მიზნით ასევე მუცლისა და მენჯის ღრუების სხვა დაავადებათა გამოსარიცხად, რომლებიც სიმპტომებით წააგავს აპენდიციტს.
ლაპარასკოპია
ლაპარასკოპია ქირურგიული პროცედურაა, რომლის დროსაც წვრილი ოპტიკა-ბიჩკოვანი მილი შეიყვანება მუცლის ღრუში მუცლის წინა კედელში მცირე ზომის ხვრელიდან.ლაპარასკოპი საშუალებას იძლევა დავინახოთ ჭიაყელა დანამატი და შესაძლოა მოხდეს აპენდიციტის სიმულიაზაცია. სითხე შესაძლოა გამოდინდეს 12-გოჯა ნაწლავისა და აპენდიციტის პერფორაციულთან. მარჯვენამხრივი დივერტიკულატი - მართალია დივერტიკულატის უმრავლესობა განლაგებულია მსხვილი ნაწლავის მარცხენა ნახევარში, ზოგჯერ ისინი გვხვდება მარჯვნივაც. თუ მარჯვენამხრივი დივერტიკული გასკდა, განვითარდება ანთება, რომელიც ძალიან გავს აპენდიციტის სიმპტომებს. თირკმლის დაავადებები - მარჯვენა თირკმელი განლაგებულია ახლოს ჭიაყელა დანამატთან, ამიტომაც ანთებითი პროცესი, მაგალითად აბსცესი, იძლება აპენდიციტის მზგავს სიმპტომებს.
როგორ მკურნალობენ აპენდიციტს?
თუ დასმული დიაგნოზი ”აპენდიციტი”, ყველაზე ხშირად ხდება ჭიაყელა დანამატის მოცილება (აპენდექტომია). ანტიბიოტიკს აძლევენ ქირურგიულ ჩარევამდე, როგორც კი დაისმება დიაგნოზი. ზოგიერთ ავადმყოფში აპენდიციტისს დროს ანთება და ინფექცია ვითარდება სუსტად და არ არ ვრცელდება მუცლის ღრუში. ადამიანის ორგანიზმს შეუძლია არა მარტო განავითაროს ანთების პროცესი, არამედ დამოუკიდებლადაც განთავისუფლდეს მისგან. ასეთი პაციენტები თავს გრძნობენ შედარებით კარგად და მათი მდგომარეობა უნჯობესდება დაკვირვებიდან რამოდენიმე დღეში.ასეთი აპენდიციტი შეიძლება განიკურნოს მხოლოდ ანტიბიოტიკებით.გარკვეული დროის შემდეგ ჭიაყელა დანამატი შესაძლოა ამოიკვეთოს (ან არ ამოიკვეთოს).სირთულე იმაშია, რომ განსხვევდეს ასეთი ტიპის აპენდიციტი გართულებისკენ მიდრეკილი აპენდიციტისგან.
ზოგჯერ ამადმყოფი არ აკითხავს ექიმს ისეთი ხანგრძლივი პერიოდის განმავლოგაში, რომ მიმართვის მომენტისთვის აღენიშნება აპენდიციტი პერიფორაციით რამდენიმე დღის ან კვირასაც კი. ამ შემთხვევაში ჩვეულებრივ უკვე ჩამოყალიბებულია აბსცესი, ხოლო პერფორაცია ჭიაყელა დანამატში დახურულია. თუ აბსცესი პატარაა, თავიდან შესაძლებელია ჩატარდეს ანტიბიოტიკოთერაპია. მიუხედავად ამისა, ხშირად აბსცეს სჭირდება დრენირება. დრენაჟი ჩვეულერივ იდგმება ულტრაბგერითი გამოკვლევის ან კომპიუტერული ტომოგრაფიის გამოყენებით, რისი საშუალებითაც შესაძლოა აბსცესის ზუსტი ლოკალიზაციის განსაზღვრა.ჭიაყელა დანამატის ამოკვეთა რამდენიმე კვირის ან თვის შემდეგ. ამას უწოდებენ გადავადებულ აპენდექტომის და იწარმოება აპენდიციტის რეციდივის აღსაკვეთად.
როგორ ხდება ჭიაყელა ნაწლავის ამოკვეთა?
დღეისათვის ჭიაყელა დანამატის ამოსაკვეთად გამოიყენება ორი მეთოდი: ტრადიციული ოპერაცია, რომელიც სრულდება განაკვეთიდან და ენდოსკოპიური ოპერაცის, რომელიც სრულდებ ნახვრეტებიდან. აპენდიპომიის დროს, რომელიც სრულდება განაკვეთიდან განლაგების მიდამოში კანის და მუცლის შრეების გავლით აკეთებენ განაკვეთის სიგრძით 8-10 სმ. ქირურგი ათვალიერებს ჭიაყელა დანამატს, რომელიც ჩვეულებრივ განლაგებულიაა მუცლის ქვემო მარჯვენა მიდამოში. ჭიაყელა დანამატის მიდამოში დათვალიერებისშემდეგ, აპენდიციტის კიდევ ერთი გართულებაა აბსცესი, ჩირქის დაგროვება ჭიაყელა დანამატის . თუმცა ჩირქი ევაკუირდება ქირურგიული გზით, არსებობს ასევე მისი მკურნალობის სხვა მეთოდებიც.
როგორია ჭიაყელა განამატის ამოკვეთის შორეული შედეგი?
დღემდე არ არის ნათელი, ასრულებს თუ არა ჭიაყელა დანამატი რაიმე მნიშვნელოვან ფუნქციას. როგორც წესი, ჭიაყელა დანამატის ამოკვეთის შემდეგ არ ვითარდება ჯანმრთელობასთან დაკავშირებული არანაირი პრობლემა. ოპერაციის ყველაზე ხშირი გართულებაა შეხორცებითი პროცესის შესაძლოგანვითარება. საბედნიეროდ, ლაპარასკოპიული ოპერაციის შემდეგ შეხორცებითი პროცესი ვითარდება გაცილებით იშვიათად.
