სამედიცინო პორტალი

დამატებითი ინფორმაციისათვის იხილეთ კალორიები

ჩვენთან უკვე დევს სტატია სადაც შევეხეთ საკვების ენერგეტიკულ ღირებულებას, აქ კი მოვიყვანთ საინტერესო ფაქტებს კონკრეტულად კალორიის შესახებ.
რა არის კალორია?
გვსმენია ალბათ: „ ჭამე, დღეს ბევრი სამუშაო გვაქვს“, „თუ არ შეჭამ ენერგია საიდან გექნება“. საკვები არის ენერგიის წყარო, ერთგვარი საწვავი ჩვენი ორგანიზმისთვის. როცა უფრო მეტს ვიღებთ ვიდრე ვხარჯავთ, ის გადადის „რეზერვში“ ცხიმის სახით. თითოეული პროდუქტი: ხორცი, კომბოსტო, ღვინო და სხვა, შეიცავს სხვადასხვა რაოდენობის „ენერგიას“. საჭირო ხდება ამ ენერგიის რაოდენობის დათვლა, რისთვისაც შემოღებულია ერთეული, კილოკალორია (1 კილოკალორია - 1000 კალორია). ცალკე ეს სიტყვა არაფრისმთქმელია, ასი კილოკალორია ბევრია თუ ცოტა? გასაგები ენითრომვთქვათ, გაუხარჯავი ასი კილოკალორია გარდაიქმნება 11 გრამ ცხიმად. საშუალოდ აქტიურ ადამიანს დღეში ჭირდება კილოკალორიების შემდეგი რაოდენობა:

* ფეხმძიმე და მეძუძრი დედების გასწვრივ +300 და +650 ნიშნავს, რაიმე წლოვანებაზე მოცემულ კალორიების რაოდენობას პლიუს 300 და 650. მაგალითად თუ ქალი ქეხმძიმეა 26 წლის ასაკში საჭირო კალორიების რაოდენობა იქნება 2400+300=2700.
რა განსაზღვრავს პროდუქტში კალორიების რაოდენობას, კალორიულობას? მიღებული საკვებიდან ჩვენი ორგანიზმი ენერგიად გარდაქმნის მხოლოდ ნახშირწყლებს, ცილებს, ცხიმებს და ალკოჰოლს. ამ საკვებ ნივთიერებათაგან თითოეული ყოველი 1 გრამი გვაძლევს კილოკალორიების შემდეგ რაოდენობას:

აქედან ჩანს რომ პროდუქტის კალორიულობას განსაზღვრავს არა მხოლოდ ცხიმების რაოდენობა, არამედ ოთხივე ნივთიერება ერთად. აქედან მოდის მნიშვნელოვანი დასკვნა, რომ ადამიანს ასუქებს გაუხარჯავი კალორიების დიდი რაოდენობა და არა ცხიმის ჭარბი შემცველობა (სხვა საკითხია ის შემთხვევა როცა ჯანმრთელობის პრობლემაა).

აქ უნდა გავითვალისწინოთ ასე ხშირად გაგონილი, “ნივთიერებათა ცვლა”. რას ნიშნავს „ნივთიერებათა ცვლა“ და როგორაა ეს დაკავშირებული წონის მატებასთან. ადამიანის ორგანიზმი როგორც წესი თანაბარი რაოდენობით ითვისებს კალორიებს მიღებული პროდუქტიდან. განსხვავება იმაშია, რომ ხალხის ერთი ნაწილის ორგანიზმი გარდაქმნის მიღებულ კალორიებს ცხიმად, ნაწილი კი არ ინახავს ენერგიის ნამეტს და წვავს მას სითბოს გამოსაყოფად. ამ მოვლენას თავისი ფიზიოლოგიური მიზეზები აქვს, დაკავშირებული ფარისებრი ჯირკვლის მუშაობასთან.
კალორიის აზრობრივი განმარტება შემდეგია: ერთი კალორია არის ენერგიის ის რაოდენობა, რამდენიც საჭიროა ერთი გრამი წყლის ტემპერატურის ერთი გრადუსით გასაზრდელად.

საინტერესოა, რომ ამ პრინციპზე დაყრდნობით საკვების კალორიულობას მეცნიერები ითვლიან შემდეგნაირად: ას გრამ საკვებს წვავენ ერთი ლიტრი წყლით სავსე თბოიზოლირებულ საცავში. წყლის ტემპერატურის გაზრდით მიღებულ ნაზრდს აკლებენ 15%-ს და იგებენ საკვების ენერგეტიკულ ღირებულებას (მინუს თხუთმეტი პროცენტი, რადგან ადამიანის ორგანიზმი მთლიანად ვერ ითვისებს პროდუქტში არსებული კალორიების რაოდენობას) . ანალოგიურად ხდება ცალკეული ადამიანის მიერ გახარჯული კალორიების რაოდენობის დათვლა სხვადასხვა ქმედების დროს. აქაც ადამიანი იმყოფება წყლით გარშემორტყმულ თბოიზოლირებულ ოთახში და იმისდა მიხედვით თუ რამდენად გაიზარდა წყლის ტემპერატურა ერთ საათში, დგინდება კალორიების წვის სიდიდე (იხილეთ კალორიების წვა სხვადასხვა მოქმედებების დროს).